Giúp Lưu Bang diệt Tần

Thời nhà Tần, Tào Tham nhận chức quản ngục ở huyện Bái. Năm 209 TCN thời Tần Nhị Thế nổ ra cuộc khởi nghĩa của Trần Thắng, Ngô Quảng. Nông dân ở huyện Bái cũng nhất tề hưởng ứng. Tào Tham cùng Tiêu Hà, Phàn Khoái tôn Lưu Bang làm Bái Công cùng đứng lên khởi nghĩa. Tào Tham tham gia rất nhiều trận đánh.

Lúc Lưu Bang mới khởi nghĩa, Tào Tham đem quân đánh các vùng Hồ Lăng, Phương Dư, phá quân Tần của Tư Mã Cự, Chương Hàm, giết thái thú Tam Xuyên là Lý Do. Ông được thăng chức Chấp Bạch, hiệu Kiến Thành Quân, chuyển về Thích huyện. đây là giai đoạn đầu tham chiến của Tào Tham.

Năm 208 TCN, khi Sở Hoài Vương phong Lưu Bang làm quận trưởng, Tào Tham theo Lưu Bang đem quân vào Quan Trung đánh các vùng Thành Vũ, Giang Lý, Khai Phong phá được quân nhà Tần của Đông quận úy Vương Ly, Triệu Bí, Dương Hùng, bắt sống thái thú, tư mã, ngự sử của Nam Dương, đánh tận vào Hàm Dương diệt nhà Tần. Tào Tham được phong là Chấp Khuê và đây cũng là giai đoạn tham chiến thứ hai của Tào Tham.

Năm 206 TCN, khi diệt xong nhà Tần, Lưu Bang lên làm Hán Vương, Tào Tham được phong chức Kiến Thành Hầu, đến Hán Trung được thăng làm Tướng quân.

Giúp Hán vương đánh Sở

Chiến tranh Hán Sở giữa Lưu Bang và Hạng Vũ bùng nổ. Tào Tham theo Hán Vương bình định Tam Tần, đánh các chư hầu theo Hạng Vũ là Chương Hàm, Tư Mã Hân và Đổng Ế, đánh được các vùng Hạ Biện, Cố Đạo và cả vùng Ung [1]. Năm 205 TCN, sau khi Lưu Bang bị Hạng Vũ đánh bại, bị thua lớn ở Bành Thành, cánh Vương Vũ, Trình Xử, Trụ Thiên quay lại phản Hán, đều bị Tào Tham giết chết, rồi thu quân về Vinh Dương.

Năm 204 TCN, Lưu Bang phong Tào Tham làm Giả tả thừa tướng[2], đóng quân ở Quan Trung. Vài tháng sau Ngụy Vương Báo làm phản, Tào Tham theo Hàn Tín qua sông đánh Ngụy. Ông cùng Hàn Tín đại phá quân Ngụy, bắt sống Ngụy Vương Báo, lấy được đất Nguỵ.

Sau đó hai tướng thừa thắng giết luôn được cả tướng quốc nước Đại là Hạ Duyệt - thủ hạ của Trần Dư ở nước Triệu. Hàn Tín dẫn quân về phía đông đánh Triệu, Tào Tham ở lại giữ đất và tìm giết được tàn quân của tướng Ngụy là Đại Thích ở Ô Thành. Khi Hàn Tín phá được Triệu, Lưu Bang phong Hàn Tín làm Tướng quốc, Tào Tham cũng được thăng chức làm Hữu thừa tướng.

Sau khi kết thúc chiến tranh Hán-Sở, Tào Tham được phong chức Bình Dương Hầu, và làm tướng quốc nước Tề phò trợ Tề vương Lưu Phì[3] dựng nước. Tề là một nước lớn, người đông lại qua nhiều năm chiến tranh liên miên, dụng ý của Lưu Bang là muốn lưu Tào Tham ở lại là muốn Tham dùng sức mạnh quân sự để ổn định tình hình và phát triển đất nước, tuy nhiên Tào Tham dùng theo kế của Hoàng Lão Cái Công, không cần dùng đến vũ lực vẫn làm cho nước Tề an định.

Năm 193 TCN thời Hán Huệ Đế, thừa tướng Tiêu Hà mất, Tào Tham được vời về làm Thừa tướng nhà Hán. Năm 190 TCN, ông mất, không rõ bao nhiêu tuổi.